Zespół Aspergera u dzieci – objawy, terapia, efekty

294

Obecnie wiele słyszy się o zespole Aspergera i tym, że liczba dzieci chorująca rośnie z roku na rok. Jednak wciąż wielu rodziców nie wie, czym tak naprawdę jest zespół Aspergera i czym różni się od autyzmu. W dzisiejszym artykule spróbujemy odpowiedzieć na te pytanie.

Zespół Aspergera jest potocznie określany jako łagodna odmiana autyzmu. Rzeczywiście jest to zaburzenie rozwojowe ze spektrum autyzmu i zalicza się do kategorii Rozległych (Całościowych) Zaburzeń Rozwoju (z ang. PDD- Pervasive Developmental Disorders). Zespół Aspergera najczęściej dotyka chłopców, a do międzynarodowych systemów klasyfikacji (ICD 10 oraz DSM IV) został zaliczony w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, jest więc diagnozowany od stosunkowo krótkiego czasu.

– Zespołu Aspergera nie należy utożsamiać z autyzmem
– Zespół Aspergera to zaburzenie rozwojowe ze spektrum autyzmu, ale nie jest tożsame z autyzmem
– Dziecko z zespołem Aspergera nie nawiązuje spontanicznych relacji, ma problemy z podtrzymywaniem kontaktu

Zespół Aspergera a autyzm

Osoby cierpiące na zespół Aspergera mają upośledzone umiejętności społeczne: jest im trudno nawiązywać znajomości, reagują nieadekwatnie do sytuacji towarzyskiej itd. Poza tym, mimo braku upośledzenia umysłowego, są mało elastyczne w myśleniu i mają bardzo sprecyzowane, obsesyjne zainteresowania. Dorosłych cierpiących na Aspergera opisuje się często jako ekscentryków. Zespół Aspergera jest często utożsamiany z autyzmem, jednak różnice są wyraźne, a osobom z Aspergerem jest łatwiej funkcjonować w świecie zewnętrznym.

– Najistotniejszą różnicą definiującą osoby z rozpoznaniem Aspergera jest to, iż w dzieciństwie nie wykazują opóźnienia w obszarze rozwoju mowy, swobodnie posługując się językiem mówionym – choć może być on nietypowy, a nawet dziwaczny. Wykazują też poziom inteligencji mieszczący się w granicach normy – mówi Joanna Borczyk, oligofrenopedagog z Centrum Terapii PROMITIS.

Różnice dotyczą także czasu diagnozowania zaburzenia. Mimo że zespół Aspergera można rozpoznać już we wczesnym dzieciństwie, diagnozę wykonuje się zazwyczaj później niż w przypadku autyzmu: najczęściej w późnym dzieciństwie, a nawet w wieku dorosłym. Joanna Malisz, pedagog specjalny z PROMITIS, mówi, że do poradni zgłaszają się ludzie w różnym wieku: – We wczesnym rozwoju zespół Aspergera przejawia łagodniejsze objawy, trudniejsze do zaobserwowania – tłumaczy pedagog. – Natomiast autyzm można w pełni zdiagnozować we wczesnym dzieciństwie, gdyż ujawnia znacznie wyraźniejsze i dotkliwsze objawy zaburzeń w rozwoju dziecka.

Zespół Aspergera: objawy

Do specjalistów najczęściej zgłaszają się rodzice, którzy obserwują u swoich dzieci zaburzenia w kontaktach społecznych. Na czym polegają te trudności? – Dziecko z zespołem Aspergera nie nawiązuje spontanicznie relacji, wręcz nie szuka kontaktu z drugim człowiekiem – wyjaśnia Joanna Borczyk. – Nawet jeśli uda mu się zainicjować kontakt, ma trudności, aby go podtrzymać. Nieodpowiednio odczytuje sygnały niewerbalne (m.in. mowę ciała, mimikę) wysyłane przez inne osoby. Maluch z zespołem Aspergera nie chce bawić się w grupie, ponieważ dużą trudność sprawia mu dostosowanie się do obowiązujących reguł oraz zmieniającej się sytuacji (brakuje przewidywalnego schematu). Takie dziecko tworzy relacje w oparciu o własne zasady, np. mówi, kiedy ma na to ochotę, a nie wtedy, gdy powinno adekwatnie odpowiedzieć na zadane pytanie.

W przypadku zespołu Aspergera charakterystyczny jest także język, którego dziecko używa, często nieadekwatny do wieku, naszpikowany specjalistycznym słownictwem ze spektrum zainteresowań dziecka. – Niepokój rodziców powinien wzbudzić np. czterolatek używający skomplikowanych, rozbudowanych wyrażeń, w których słownictwo jest bardzo formalne, nadmiernie poprawne, a ton wypowiedzi monotonny – tłumaczy Joanna Malisz. – Niepokojące mogą być także ograniczenia funkcji języka. Dzieci z zespołem Aspergera dosłownie odbierają znaczenia pewnych słów, nie rozumieją żartów, ironii, przenośni.

Zainteresowania dziecka z zespołem Aspergera mają wybiórczy, obsesyjny charakter. Pedagodzy z Centrum Terapii PROMITIS mówią, że pasja dziecka staje się przedmiotem wszystkich rozmów, a zabawy w większości skupiają się wokół tej jednej, wybranej dziedziny. Sfery zainteresowań mogą być różne: od kosmosu i medycyny przez dinozaury, zespoły muzyczne do filmów czy zwierząt. Nierzadko w przypadku zespołu Aspergera mamy do czynienia nie tylko z brakiem zrozumienia relacji społecznych, ale także z problemami w kontakcie z otoczeniem wynikającymi z zaburzeń w zakresie integracji bodźców sensorycznych. – Rodzice często zgłaszają się zaniepokojeni nieodpowiednim odbieraniem informacji ze świata za pomocą zmysłów np. dzieci są nadwrażliwe lub podwrażliwe na światło, dźwięk, dotyk, zapach, smak – wyjaśnia Joanna Borczyk.

Zespół Aspergera: terapia i jej efekty

Terapia dziecka cierpiącego na zespół Aspergera musi być poprzedzona szczegółową diagnozą i powinna być dostosowana do jego potrzeb i możliwości. Taka terapia jest wielokierunkowa, a jej podstawowym elementem jest praca nad rozwojem umiejętności społecznych. – Kształtujemy kompetencje komunikacyjne: zawieranie znajomości, inicjowanie rozmowy, słuchanie, zadawanie pytań, odmawianie, dyskutowanie, reagowanie na krytykę – opowiada Joanna Malisz. – Istotne jest, aby dziecko z zespołem Aspergera uczyło się rozpoznawania zachowań i intencji innych osób, przestrzegania norm i zasad, by miało szansę zdobywać wiedzę o innych i o sobie samym.

Zaburzenia w kontaktach społecznych znacznie utrudniają dziecku z zespołem Aspergera funkcjonowanie w grupach rówieśniczych i w środowisku szkolnym, dlatego ćwiczenie prawidłowych zachowań społecznych jest bardzo istotne. Praca z dzieckiem ze zdiagnozowanym zespołem Aspergera obejmuje również zaburzenia integracji sensorycznej, czyli nadwrażliwości lub podwrażliwości zmysłowej. – Z naszych doświadczeń wynika, że dzięki wyspecjalizowanej terapii wyrównywane są deficyty w zaburzonych sferach – zapewnia Joanna Borczyk. Dorosłe osoby z zespołem Aspergera mogą dzięki terapii z powodzeniem funkcjonować w społeczeństwie i osiągnąć spełnienie w życiu rodzinnym i zawodowym.

Moda na Aspergera?

W ostatnich latach można zauważyć wzrost zainteresowania zespołem Aspergera. Według pedagogów z PROMITIS jest to związane z szerszym dostępem rodziców do wiedzy na temat zaburzeń rozwojowych. Wzrasta liczba specjalistów i pojawia się coraz więcej publikacji na temat zespołu Aspergera, dzięki czemu świadomość społeczna jest większa. To ważne, bo szybka reakcja rodziców i specjalistów pozwala na wcześniejszą interwencję i udzielenie dziecku odpowiedniej pomocy. – W przypadku spektrum autyzmu jest to niezwykle istotne – im wcześniejsza terapia, tym lepsze efekty, co w przyszłości przekłada się na dobre funkcjonowanie w społeczeństwie – przekonują Joanna Borczyk i Joanna Malisz.

Publikacja zaczerpnięta z: edziecko.pl